Hofu nchini Israel baada ya ripoti za uwezekano wa ICC kuchukua hatua kuhusu Gaza

Maafisa wa Israel wanazidi kuwa na wasiwasi kwamba Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu (ICC) inapanga kutafuta waranti wa kukamatwa kwa viongozi wao wa kijeshi na kisiasa kwa tuhuma za uhalifu wa kivita.

Ripoti zinaonesha Waziri Mkuu Benjamin Netanyahu anaweza kuwa miongoni mwao.

Mahakama ya ICC, yenye makao yake makuu mjini The Hague, imekuwa ikichunguza hatua za Israel katika maeneo yanayokaliwa kwa miaka mitatu iliyopita na hivi karibuni zaidi hatua za Hamas pia.

Ina uwezo wa kuwashtaki na kuwahukumu watu binafsi kwa makosa makubwa zaidi chini ya sheria za kimataifa.

Hapo awali ilitoa hati za kukamatwa kwa viongozi akiwemo Vladimir Putin wa Urusi, Muammar Gaddafi wa Libya, na mbabe wa kivita wa Uganda Joseph Kony.

Bw Netanyahu ameshutumu ICC kwa kujaribu kulemaza uwezo wa Israel wa kujilinda.

Kutoa maoni ya wazi kama haya kwa Umma Kunaonesha kwamba, nyuma ya pazia, hali hiyo inajadiliwa kikamilifu.

Ingawa ICC haijathibitisha madai ya Israel, Mwendesha Mashtaka Mkuu Karim Khan KC alipotembelea Israel na Ukingo wa Magharibi unaokaliwa kwa mabavu Desemba mwaka jana ujumbe wake ulikuwa wazi.

Wakili wa Uingereza alizuru maeneo ya mashambulizi ya Hamas katika vijiji vya Israel karibu na uzio wa Gaza, ambapo wapiganaji wanaoongozwa na Hamas walivamia tarehe 7 Oktoba.

Pia alikutana na viongozi wa kisiasa, na alisafiri hadi Ramallah kuzungumza na familia za waathirika wa Palestina kuhusu waliyoyapitia huko Gaza na Ukingo wa Magharibi. Alilaani ghasia zinazotendwa na raia wa pande zote mbili, na kuahidi kuchunguza.

"Wahusika wote lazima wafuate sheria za kimataifa za kibinadamu," alifafanua katika taarifa yake wakati huo. "Ikiwa hutafanya hivyo, usilalamike wakati ofisi yangu inapohitajika kufanya kazi."

Bw.Khan alisema mashambulizi ya Oktoba 7, ambapo watu wenye silaha wakiongozwa na Hamas waliwauwa takribani watu 1,200, wengi wao wakiwa raia, na kuwakamata mateka 253, kulingana na ripoti za Israel, yaliwakilisha "baadhi ya uhalifu mkubwa wa kimataifa unaoshtua dhamiri ya ubinadamu, uhalifu ambao ICC ilianzishwa kushughulikia".

Katika kisa cha Israel, mahangaiko yake yalikuwa mawili. Alisisitiza wajibu wa kuendesha operesheni yake ya kijeshi huko Gaza kulingana na "vigezo vya wazi vya kisheria vinavyosimamia migogoro ya silaha".

Israel imeshutumiwa kwa kushindwa kuwalinda raia vya kutosha wakati wa mashambulizi yake ya miezi kadhaa ya mabomu, ingawa inasisitiza kuwa inachukua hatua zote zinazohitajika kuepusha majeruhi.

Wizara ya afya inayosimamiwa na Hamas katika eneo hilo inasema zaidi ya watu 34,500 wameuawa huko tangu vita kuanza, na kwamba wengi wa idadi hiyo ni watoto.

Bw.Khan pia alisisitiza haja ya msaada wa kibinadamu kuingia Gaza, na upatikanaji wa chakula, maji na vifaa vya matibabu ni haki ya msingi kwa raia "bila kuchelewa zaidi, na kwa kasi na kwa kiwango kikubwa". Pia amewataka Hamas kutogeuza au kutumia vibaya vifaa hivyo pindi wanapofika, baada ya shutuma za Israel kwamba wanachama wake walikuwa wakipora malori na kuiba misaada, hivyo basi kuizuia kuwafikia wananchi wengi zaidi.

Israel si mwanachama wa ICC na inasema mahakama hiyo haina mamlaka nayo. Lakini mahakama imeamua kwamba tangu 2015 ina mamlaka juu ya Ukingo wa Magharibi, Jerusalem Mashariki na Gaza baada ya Wapalestina kuridhia mkataba wake wa kuanzisha, Mkataba wa Roma, kama mamlaka ya Palestina.

Hakuna demokrasia ya mtindo wa Kimagharibi ambayo imepewa waranti ya kukamatwa kwa kiongozi wake hapo awali. Ikitokea kwa Bw.Netanyahu, atakuwa wa kwanza. Waisraeli wana wasiwasi fulani juu ya unyanyapaa na kutengwa kunakoweza kutokea.

Michael Oren alikuwa balozi wa Israel nchini Marekani kati ya 2009 na 2013. Anaashiria kesi ya hivi karibuni iliyoletwa na Afrika Kusini katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ), ambayo iliishutumu Israel kwa mauaji ya halaiki dhidi ya wakazi wa Palestina huko Gaza, shutuma kali dhidi ya Israel ambayo imekana shutuma hizo.

Mnamo Januari, mahakama ilitoa uamuzi wa muda ambao uliiamuru Israel kuchukua hatua za kuzuia mauaji ya halaiki huko Gaza, lakini ikaacha kuwaambia ikomeshe mashambulizi yake ya kijeshi.

"Israel ilitoka katika kesi hiyo bila kujeruhiwa, lakini ukweli kwamba kesi hiyo ilifanyika ilimaanisha kuwa Israel ilikuwa imeshindwa vita," aliiambia BBC.

"Hawakupaswa kushikiliwa hata kidogo, na kwa hakika ni pigo kwa hadhi yetu ya kimataifa na usalama wetu. Kwa sababu nchi ambayo viongozi wake wanatuhumiwa kuongoza uhalifu wa kivita, nchi hiyo iko hatarini zaidi kuliko nchi ambayo haiko."

Sir Geoffrey Nice KC, wakili mwingine wa Uingereza, aliongoza mashtaka ya rais wa zamani wa Serbia Slobodan Milosevic kwa uhalifu wa kivita katika Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu wa Yugoslavia ya zamani (ICTY).

Anadokeza kuwa hatua za pande zote mbili katika mzozo huu zimo ndani ya mwelekeo wa ICC.

"Uchunguzi wowote hautakuwa tu kuhusu Jeshi la Ulinzi la Israel na uongozi wa kisiasa na kijeshi lakini pia Hamas," aliiambia BBC.

Pia alizungumzia mapendekezo kwamba ICC inaweza kuwa chini ya shinikizo la kisiasa kufikiria upya maamuzi yake.

"Serikali kote ulimwenguni, hasa serikali kubwa na zenye nguvu, ziko kulinda masilahi ya nchi yao.

"Kwa hivyo ikiwa wanaona kesi inakuja, au uchunguzi ... hiyo itawasababishia kama nchi uharibifu mkubwa wa sifa, na ikiwa wanadhani wanaweza kuingilia kati kesi au mchakato wa upelelezi au kesi ili kuwaokoa kutokana na uharibifu huo wa sifa. , basi watafanya hivyo, kwa sababu wanatenda kwa maslahi ya nchi yao."

Muda wa kutoa vibali unaweza kutofautiana, kwa wiki na hata miezi wakati mwingine hupita kati ya hatua ambayo mwendesha mashtaka wa ICC anaomba, na majaji wakubali.

Wakati mwingine maelezo yanaweza kuwekwa siri ikiwa itachukuliwa kuwa kuyaweka hadharani kunaweza kupunguza uwezekano wa kukamatwa.

Hatua kama hiyo dhidi ya Bw Netanyahu, wenzake wa kisiasa au makamanda wa kijeshi wa Israel itakuwa na athari za vitendo pia.

Itaathiri uwezo wao wa kusafiri kote, kwani mataifa ya Mkataba wa Roma yanalazimika kuwakabidhi watu wanaowatembelea wakiwa na waranti dhidi yao. Hata hivyo, baadhi ya mataifa hayo yamepuuza waranti za ICC katika miaka ya hivi karibuni.

Balozi wa zamani wa Israel Michael Oren anaamini athari ya baadaye itakuwa pana zaidi, kubadilisha simulizi ya jamii ya Israel.