Mwanasiasa Mkongwe Phoebe Asiyo Afariki Dunia Marekani

Phoebe Asiyo, mbunge wa kwanza mwanamke, mwanadiplomasia na bingwa wa usawa wa kijinsia, amefariki dunia akiwa na umri wa miaka 93.

Familia ya Asiyo ilitangaza kuwa alifariki kwa amani huko North Carolina, Marekani, katika taarifa iliyotolewa Alhamisi, Julai 17, 2025.

“Kwa mioyo iliyojaa huzuni, familia ya Asiyo inatangaza msiba mkubwa wa kumpoteza mama yetu mpendwa,” ilisomeka taarifa kutoka kwa Caesar O. Asiyo.

“Upendo wake na uwepo wake utawakosa sana wale wote waliomfahamu.”

Dkt. Asiyo, mtumishi wa umma aliyekuwa akiheshimiwa sana, alikuwa kinara katika nyanja za siasa na haki za kiraia nchini Kenya.

Alizaliwa Septemba 12, 1932, na alikuwa miongoni mwa wanawake wa kwanza kutoka Nyanza waliochaguliwa kuwa wabunge, wa kwanza akiwa Grace Onyango, aliyekuwa Mbunge wa kwanza mwanamke katika Kenya ya baada ya uhuru, aliyechaguliwa kuwakilisha Eneo Bunge la Kisumu Town mwaka 1969.

Asiyo aliwahi kuhudumu kama Mbunge wa Karachuonyo katika miaka ya 1970 na 1990.

Akiwa mtetezi wa muda mrefu wa usawa wa kijinsia, Asiyo alichangia pakubwa katika kukuza ushiriki wa wanawake katika uongozi na uwakilishi nchini Kenya.

Nje ya siasa, alihusika kwa kiwango kikubwa na mashirika mbalimbali kama vile Umoja wa Mataifa na Maendeleo ya Wanawake, akijitolea maisha yake kuboresha hali ya wanawake na watoto nchini Kenya.

Phoebe alijiunga na Shirika la Maendeleo ya Wanawake (Maendeleo ya Wanawake) mwaka 1953 na kuchaguliwa kuwa Rais wa shirika hilo mwaka 1958.

Katika kipindi chake cha uongozi, alitetea uwezeshaji wa kiuchumi kwa wanawake wa Kiafrika kupitia uanzishaji wa biashara ndogo ndogo na kuhimiza mbinu bora za kilimo.

Alikuwa mwanamke wa kwanza kuteuliwa kuwa mzee wa jamii ya Waluo, na alitunukiwa Nishani ya Chief of the Burning Spear mwaka 2018 kwa mchango wake katika kuendeleza elimu ya wasichana na usawa wa kijinsia nchini Kenya.

Phoebe alijitolea maisha yake kuboresha ulingo wa siasa nchini Kenya, nafasi ya wanawake na wasichana, pamoja na kusaidia waathiriwa wa virusi vya ukimwi na kupambana na ukeketaji wa wanawake nchini.

Urithi wake unajumuisha harakati zisizochoka za kushawishi mabadiliko ya sheria, haki za kijamii, na ujenzi wa amani kote nchini.

Familia ilisema kuwa taarifa kuhusu hafla ya kumbukumbu na mipango ya mazishi itatolewa baadaye.

Wasifu wa awali wa marehemu umechapishwa katika tovuti ya Dignity Memorial, ambako maelezo zaidi yanapatikana.

“Tunaomba uvumilivu na uelewa wenu tunapopitia kipindi hiki kigumu,” taarifa hiyo iliongeza.

Umma unahimizwa kuwasiliana na mwakilishi rasmi wa familia, Caesar O. Asiyo, kwa maswali yoyote wakati wa kipindi cha maombolezo.

Phoebe Asiyo ameacha nyuma urithi wa uadilifu, ujasiri, na utumishi usioyumba kwa taifa lake.

Salamu za rambirambi zinatarajiwa kumiminika kutoka pembe mbalimbali za Kenya na nje ya mipaka, huku taifa likiomboleza mmoja wa mabinti wake mashuhuri zaidi.