Mwanawe Museveni Ashutumiwa Kuwateka Wakenya Wawili

KAMPALA, UGANDA, Jumatano , Novemba 12, 2025 — Kiongozi wa upinzani nchini Uganda, Bobi Wine, ametoa tuhuma nzito dhidi ya Jenerali Muhoozi Kainerugaba, Kamanda wa Jeshi la Ulinzi la Uganda (UPDF) na mwana wa Rais Yoweri Museveni, akidai kuwa ndiye aliyehusika na kukamatwa na kushikiliwa kwa siku 38 kwa wanaharakati wawili Wakenya, Bob Njagi na Nicholas Oyoo.

Akizungumza baada ya kuachiliwa kwao Ijumaa usiku, Bobi Wine alisema kuwa wawili hao walikamatwa na kupelekwa katika Kambi ya Kijeshi ya Kasenyi, ambapo waliteswa na kuhojiwa kuhusu sababu za kuingia Uganda na kuhudhuria uzinduzi wa manifesto ya chama chake huko Jinja.

“Baada ya siku 39 chini ya mateso na kuzuiliwa bila mawasiliano, ndugu zetu Wakenya wameachiliwa. Nilizungumza nao, wakaniambia walikuwa wanashikiliwa na mwana wa Museveni katika kambi ya kijeshi ya Kasenyi. Waliulizwa kwa nini walikuja Uganda na kuhudhuria uzinduzi wetu wa manifesto,” alisema Bobi Wine kupitia mtandao wa X.

Wanaharakati Wakenya waachiliwa Busia

Wanaharakati hao walikabidhiwa kwa maafisa wa Kenya katika mpaka wa Busia usiku wa Ijumaa, tukio lililothibitishwa na Katibu wa Wizara ya Mambo ya Nje, Korir Sing’Oei, aliyesema kuwa serikali ya Kenya ilifanya mashauriano marefu kabla ya kuachiliwa kwao.

“Bob Njagi na Nicholas Oyoo wako salama na wamerudi nyumbani. Baada ya mazungumzo marefu, walipelekwa kwa Balozi wetu nchini Uganda na kuwasili Busia wakiongozwa na maafisa wa serikali ya Uganda,” alisema Sing’Oei katika taarifa Jumamosi, Novemba 8.

Aliongeza kuwa walipokelewa rasmi na Mkuu wa Wilaya ya Busia, Chaunga Mwachaunga, kwa niaba ya serikali ya Kenya.

Musalia Mudavadi: “Diplomasia imefanya kazi”

Waziri wa Mambo ya Nje na Waziri Mkuu wa Baraza la Mawaziri, Musalia Mudavadi, alithibitisha kuwa kuachiliwa kwa wanaharakati hao ni matokeo ya mazungumzo ya kidiplomasia yaliyodumu kwa wiki kadhaa.

“Tulituma barua rasmi kwa Waziri wa Mambo ya Nje wa Uganda, Jenerali Jeje Odongo, tukisisitiza umuhimu wa kuheshimu haki za binadamu na sheria za kimataifa. Hatimaye juhudi hizo zimezaa matunda,” alisema Mudavadi.

UPDF Yajitetea: “Hatukuwashikilia”

Kwa upande wake, Jeshi la Ulinzi la Uganda (UPDF) lilikanusha madai kwamba lilihusishwa na kukamatwa kwa wanaharakati hao.

Katika majibu yaliyowasilishwa kortini Oktoba 21 kufuatia agizo la habeas corpus, Kanali Silas Kamanda alisema jeshi lilipiga msako katika vituo vyote vyao vya kizuizi lakini halikuwapata Njagi na Oyoo.

“Tulifuata agizo la mahakama kwa uaminifu na kufanya ukaguzi katika vituo vyetu vyote. Hakuna rekodi inayoonyesha kuwa raia hao wawili walikuwa chini ya UPDF,” alisisitiza Kamanda.

Mashinikizo kutoka kwa mashirika ya haki za binadamu

Kukosekana kwao kwa muda mrefu kuliibua hofu na ghadhabu miongoni mwa mashirika ya haki za binadamu katika kanda ya Afrika Mashariki.

Mashirika kama Amnesty International na Kenya Human Rights Commission (KHRC) yalitoa matamko mazito yakimtaka Rais Museveni kuingilia kati na kuhakikisha usalama wao.

“Huu ni ukiukaji mkubwa wa haki za binadamu. Hakuna nchi inayopaswa kushikilia wageni wake kwa siri bila kufuata sheria,” ilisoma taarifa ya KHRC.

Hali ya Mahusiano ya Kidiplomasia

Kisa hiki kimeibua upya maswali kuhusu uhusiano wa kidiplomasia kati ya Kenya na Uganda, ambao mara kwa mara umekuwa ukitikisika kutokana na masuala ya usalama wa mpaka na uhalifu wa kuvuka mipaka.

Wachambuzi wa masuala ya kigeni wanasema kwamba matukio kama haya yanaweza kutatiza ushirikiano ndani ya EAC (Jumuiya ya Afrika Mashariki) ikiwa hayatatatuliwa kwa haraka.

Mchambuzi wa siasa za kanda, Dr. Isaac Kivuva, alisema:

“Tunaona mvutano unaotokana na ukosefu wa uwazi katika utawala wa kijeshi wa Uganda. Kenya itahitaji majibu thabiti ili kuzuia visa vya aina hii kujirudia.”

Matokeo ya Kisiasa na Ujumbe wa Bobi Wine

Tuhuma za Bobi Wine zimeongeza joto la kisiasa nchini Uganda, ambapo anadai kuwa utawala wa Museveni unaendelea kutumia vyombo vya usalama kukandamiza upinzani.

“Kukamatwa kwa wageni ni ushahidi kwamba hakuna raia yeyote salama nchini Uganda. Haki lazima itendeke,” alisema Wine.

Wanaharakati hao wawili, waliokuwa wameenda Uganda kwa shughuli za uhamasishaji wa haki za binadamu, wanatarajiwa kurejelea kazi zao jijini Nairobi baada ya kupumzika.

Serikali ya Kenya Yatoa Wito wa Uwajibikaji

Serikali ya Kenya sasa inataka uchunguzi kamili wa kile kilichowapata wanaharakati wake. Katika taarifa ya pamoja, Wizara ya Mambo ya Nje na Ofisi ya Mwanasheria Mkuu walisema:

“Tutawasilisha malalamiko rasmi kupitia njia za kidiplomasia ili kuhakikisha tukio hili halijirudii tena.”

Kukamatwa kwa Bob Njagi na Nicholas Oyoo kumeonyesha changamoto zinazoendelea katika kulinda haki za wanaharakati wa kanda.

Wakati Bobi Wine akiendelea kumshutumu Jenerali Muhoozi, mataifa ya Kenya na Uganda yanakabiliwa na jaribio la kulinda uhusiano wao wa kidiplomasia huku wakikabiliana na shinikizo la kimataifa kuhakikisha uwajibikaji na uwazi.