Kwa nini ICC inataka kukamatwa kwa PM wa Israel na viongozi wa kundi la Hamas?

Mwendesha mashtaka wa Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu alisema Jumatatu aliomba hati za kukamatwa kwa Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu, mkuu wake wa ulinzi na viongozi watatu wa Hamas kwa tuhuma za uhalifu wa kivita.

Mwendesha mashitaka wa ICC Karim Khan alisema katika taarifa yake aliyoitoa baada ya zaidi ya miezi saba ya vita huko Gaza kwamba ana sababu za kuridhisha za kuamini kuwa watu hao watano "wanawajibika kwa uhalifu" kwa tuhuma za uhalifu wa kivita na uhalifu dhidi ya ubinadamu.

Alisema ametuma ombi la kukamatwa kwa Waziri wa Ulinzi wa Israel Yoav Gallant pamoja na Netanyahu.

Wamesimamia mashambulizi ya Israel dhidi ya Hamas huko Gaza tangu kundi la wanamgambo wa Kipalestina lilipovamia Israel tarehe 7 Oktoba.

Khan pia ameomba hati ya kukamatwa kwa mkuu wa Hamas Yahya Sinwar; Mohammed Al-Masri, kamanda mkuu wa tawi la kijeshi la Hamas ambaye anajulikana sana kwa jina la Deif; na Ismail Haniyeh, mkuu wa Ofisi ya Kisiasa ya Hamas.

Jopo la majaji wa kabla ya kesi hiyo litaamua ikiwa ushahidi unaunga mkono hati za kukamatwa. Lakini mahakama hiyo haina njia ya kutekeleza vibali hivyo, na uchunguzi wake kuhusu vita vya Gaza umepingwa na Marekani na Israel.

Viongozi wa Israel na Wapalestina wametupilia mbali madai ya uhalifu wa kivita, na wawakilishi wa pande zote mbili wamekosoa uamuzi wa Khan.

"Ninakataa kwa kuchukizwa na ulinganisho wa mwendesha mashtaka huko Hague kati ya Israel ya kidemokrasia na wauaji wa kundi la Hamas," Netanyahu alisema katika taarifa, akiita hatua hiyo "upotoshaji kamili wa ukweli."

Rais wa Marekani Joe Biden aliitaja hatua hiyo ya kisheria kuwa "ya kuchukiza", wakati Waziri wa Mambo ya Nje Antony Blinken alisema inaweza kuhatarisha mazungumzo juu ya makubaliano ya mateka na kusitisha mapigano.

Afisa mkuu wa Hamas Sami Abu Zuhri alisema uamuzi wa mwendesha mashtaka kuomba vibali kwa viongozi watatu wa Hamas "unalinganisha mwathiriwa na mnyongaji".

Hamas ilitaka ombi la kukamatwa kwa viongozi wake lifutiliwe mbali.

Mahakama ya ICC ilitoa hati ya kukamatwa kwa Rais wa Urusi Vladimir Putin mwezi Machi 2023 kutokana na madai ya uhalifu wa kivita katika vita vya Ukraine, lakini hatua hiyo ya Jumatatu ilikuwa mara ya kwanza kwa Khan kutaka kuingilia kati mzozo wa Mashariki ya Kati.

"Israel, kama mataifa yote, ina haki ya kuchukua hatua kutetea wakazi wake," Khan alisema. "Haki hiyo, hata hivyo, haiondoi Israeli au hali yoyote ya wajibu wake wa kufuata sheria za kimataifa za kibinadamu."

Alisema uhalifu dhidi ya ubinadamu unaodaiwa kutekelezwa na Israel ni sehemu ya "mashambulizi makubwa na ya kimfumo dhidi ya raia wa Palestina kwa mujibu wa sera za Serikali."