Jinsi Mahakama ilivyotoa uamuzi kuhusu masuala tisa ya kesi ya Urais

Mahakama ya Upeo hatimaye imetoa maamuzi yake kuhusu kesi ya urais iliyowasilishwa kufuatia kutangazwa kwa matokeo ya uchaguzi mkuu wa Agosti 9.

Maamuzi hayo yalisomwa na Jaji Mkuu Martha Koome kwa niaba ya wenzake DCJ Philomena Mwilu, Njoki Ndung'u, Smokin Wanjala, Isaac Lenaola na William Ouko.

Wiki iliyopita majaji saba wa Mahakama ya Upeo waliwasikiliza mawakili kutoka upande wa  Raila Odinga, William Ruto na IEBC na wahusika wengine kisha baadae kuchukua mapumziko ili kuandika hukumu watakayotoa.

Majaji hao walitumia wikendi nzima kuandika uamuzi wao kuhusu masuala tisa yaliyowasilishwa mahakamani siku tatu zilizopita katika ombi la kupinga kuchaguliwa kwa Naibu Rais William Ruto kuwa Rais Mteule.

Majaji walitumia maswali tisa kufanya maamuzi ya kesi ya urais.

i) Iwapo teknolojia iliyotumika na IEBC katika uchaguzi mkuu wa 2022  iliafiki viwango vya kutoa matokeo sahihi na yanayoweza kuthibitishwa- Ndio

“Baada ya kuzingatia maombi yote, mawasilisho na uchunguzi wote wa ICT wa ripoti ya kujumlisha na kuhesabu kura upya ambayo ilichunguza kikamilifu mfumo wa uchaguzi wa IEBC, hatushawishiwi na madai kwamba teknolojia iliyotumwa na IEBC ilifeli kiwango cha kifungu cha 86 (a). ) ya Katiba ya uadilifu, uthibitisho, usalama na uwazi ili kuhakikisha matokeo sahihi na yanayoweza kuthibitishwa,

ii) Iwapo kulikuwa na kuingiliwa kwa upakiaji na uwasilishaji wa fomu 34A kutoka vituo vya kupigia kura hadi kituo cha kitaifa cha  kujumuisha kura IEBC.

"Hakukuwa na tofauti kubwa zilizonaswa kati ya Fomu 34A zilizopakiwa kwenye tovuti ya umma na zile zilizowasilishwa kwa Bomas ambazo zingeathiri matokeo ya jumla ya uchaguzi wa urais," CJ aliamua.

iii) Iwapo kulikuwa na tofauti kati ya fomu 34A zilizopakiwa kwenye tovuti na zile zinazopokelewa katika Kituo cha Kitaifa cha Kuhesabu kura na fomu 34A zilizotolewa kwa mawakala katika vituo vya kupigia kura.

"Hakuna ushahidi wa kuaminika ulikuwa wa kuunga mkono madai kwamba Fomu 34A zilizowasilishwa kwa mawakala zilitofautiana na zile zilizopakiwa kwenye tovuti ya umma," Koome alisema na kuongeza kuwa, "Hatujapata," kuhusu kama kulikuwa na ushahidi wowote wa athari hiyo.

iv) Iwapo kuahirishwa kwa uchaguzi wa ugavana katika kaunti za Kakamega na Mombasa, uchaguzi wa ubunge wa Kitui Vijijini, Kacheliba, Rongai na Pokot Kusini, na wadi ya Nyaki Magharibi na Mukuru kwa Njenga kulisababisha kukandamizwa kwa wapiga kura na kuwadhuru waliowasilisha ombi nambari E005/2022.

"Kuhusu madai haya, haijathibitishwa kwamba kwa kuahirisha uchaguzi katika vitengo vilivyotajwa, IEBC ilifanya kazi kwa nia mbaya au iliathiriwa na mambo yasiyofaa," Koome alisema.

“Kutokana na maelezo yaliyotolewa, tumeridhika kwamba kuahirishwa kwa uchaguzi kulisababishwa na kosa la kweli ambalo kwa maoni yetu lingeweza kuepukika kama wafanyakazi wa IEBC wangekuwa na bidii zaidi walipoenda kukagua vielelezo nchini Ugiriki ambako uchapishaji wa karatasi za kupigia kura ulifanywa. ," aliongeza.

"Kwa kukosekana kwa data yoyote ya kitaalamu kama jambo la kweli au ushahidi kwamba kuahirishwa kuliathiri idadi ya wapiga kura ambapo mlalamishi wa kwanza pekee ndiye alipata hasara," Koome aliamua.

v) Iwapo kulikuwa na tofauti zisizoeleweka kati ya kura zilizopigwa kwa wagombea urais na nyadhifa nyinginezo.

"IEBC imetoa maelezo yanayokubalika kwa tofauti ya kura ikitaja aina ya wapiga kura wanaompigia kura rais pekee kama vile wafungwa na wanaoishi nje ya nchi. Kulikuwa na idadi ndogo ya kura zilizopotea ambazo matokeo yake kwa pamoja hayawezi kuhalalisha kubatilishwa kwa uchaguzi."

vi)  Iwapo IEBC ilitekeleza uthibitishaji, kujumlisha na kutangaza matokeo kwa mujibu wa masharti ya vipengele 138 (3) (c) na 138 (10).

"Tunapata kwamba kulingana na Kifungu cha 138 (3) (c) cha Katiba, mamlaka ya kujumlisha na kuthibitisha matokeo ya uchaguzi wa urais jinsi yalivyopokelewa katika kituo cha kitaifa cha kujumlisha kura si kwa mwenyekiti wa IEBC bali katika tume yenyewe."

"Tunapata kwamba mwenyekiti hawezi kujiwekea mamlaka ya kuthibitisha na kujumlisha matokeo ya uchaguzi wa urais na kuwatenga wanachama wengine wa tume," Koome alisema.

v) Iwapo aliyetangazwa kuwa rais mteule alipata asilimia 50 pamoja na kura moja ya kura zote zilizopigwa kwa mujibu wa ibara ya 138 (4) ya Katiba.