Serikali ya Ruto Yatenga Shilingi Milioni 680 kwa Ukarabati wa Ikulu

Serikali imetenga zaidi ya Shilingi milioni 680 kwa ajili ya ukarabati wa Ikulu ya Nairobi, hatua inayokuja wakati ambapo hasira ya umma inazidi kuongezeka kutokana na ongezeko la ushuru na kupunguzwa kwa bajeti katika huduma muhimu.

Hazina ya Kitaifa imetenga fedha hizo kama sehemu ya mpango mpana wa Shilingi milioni 894.9 wa ukarabati unaolenga makazi rasmi ya Rais na nyumba za serikali (state lodges) mbalimbali kote nchini.

Makadirio ya bajeti kwa mwaka wa kifedha 2025/2026 yanaonyesha kuwa kati ya Shilingi bilioni 2.3 zilizotengwa kwa Ofisi ya Rais, sehemu kubwa itaelekezwa kwenye ukarabati na matengenezo ya Ikulu ya Nairobi pamoja na nyumba hizo za serikali, hali inayoendeleza mtindo ulioanza wakati Rais William Ruto alipoingia madarakani mwaka 2022.

Ikulu ya Nairobi pekee itagharimu Shilingi milioni 680.7, huku fedha zilizobaki zikitumika kwa nyumba za serikali zifuatazo: Eldoret (Shilingi milioni 60.1), Mombasa (milioni 42.5), Nakuru (milioni 25), Kakamega (milioni 25), Kisumu (milioni 24), Kisii (milioni 12.5), Sagana (milioni 15), na Karakana ya Serikali (Mechanical Garage) (milioni 10).

Ukarabati huo ni sehemu ya miradi ya ujenzi na ukarabati inayoendelea ambayo imeifanya Ikulu ya Nairobi kuwa kama eneo la ujenzi wa kudumu.

Mabadiliko hayo yamejumuisha ujenzi mpya wa miundo, ukarabati wa paa na mabadiliko yenye utata yaliyobadilisha usanifu wa kikoloni wa jengo hilo kuwa na paa tambarare, hatua iliyokosolewa na Chama cha Wasanifu Majengo cha Kenya (Architectural Association of Kenya).

Wakati wa kutangazwa kwa mgao huu wa bajeti kumezidisha ukosoaji wa umma, hasa baada ya mwaka mmoja tangu serikali kuondoa mapendekezo tata ya ushuru kufuatia maandamano hatari yaliyoongozwa na vijana waliopinga Mswada wa Fedha wa 2024.

Ukarabati huo pia unaonekana kupingana na ahadi za mara kwa mara za Rais Ruto za kupunguza matumizi yasiyo ya lazima na ya anasa chini ya sera yake ya kubana matumizi.

Cha kushangaza, mgao huu wa Shilingi milioni 894.9 umetangazwa muda mfupi baada ya kubatilishwa kwa awali kwa bajeti hiyo.

Katika makadirio ya pili ya ziada kwa mwaka wa fedha 2024/2025, Hazina ilikuwa imeondoa Shilingi bilioni 1.5 zilizokuwa zimetengwa kwa ukarabati huo. Fedha hizo sasa zimeorodheshwa tena katika bajeti mpya, hali ambayo imezua maswali kuhusu vipaumbele vya serikali.

Katika kutetea matumizi hayo, Hazina ilisema kuwa fedha hizo ni muhimu kuwezesha uongozi na majukumu ya kikatiba ya Rais.

“Katika mwaka wa kifedha 2025/26 na kipindi chote cha muda wa kati, Ikulu itaunga mkono Mheshimiwa Rais katika kutekeleza majukumu yake ya kikatiba,” inasomeka hati ya bajeti.

Miradi hii ya ukarabati ilianza mwishoni mwa mwaka 2022, muda mfupi baada ya Rais Ruto kuapishwa, kufuatia tathmini zilizobaini kuwa baadhi ya sehemu za jengo hilo la miaka 117 zilikuwa zimechoka kimuundo.

Ripoti zilieleza kuwa wasanifu majengo walipendekeza ujenzi mpya ili kubadilisha sehemu zilizoharibika za jengo hilo la kihistoria, ambalo hapo awali lilijengwa kuwa makazi ya gavana wa eneo la British East Africa Protectorate.

Chini ya uongozi wa Rais Ruto, nyumba za serikali ambazo hazikutumika sana wakati wa marais wa zamani Mwai Kibaki na Uhuru Kenyatta sasa zinatumika mara kwa mara kwa shughuli rasmi za serikali. Nyumba za Eldoret, Sagana na Kisumu sasa zinatumika mara kwa mara kwa mikutano ya baraza la mawaziri na shughuli nyingine za serikali.

Hata hivyo, ukarabati unaoendelea umeibua ukosoaji mkali kutoka kwa wabunge na mashirika ya kijamii.

Mnamo Machi mwaka huu, Msimamizi wa Ikulu, Katoo ole Metito, aliwaambia wabunge kuwa fedha za ukarabati zinapitishwa kupitia Idara ya Ujasusi ya Kitaifa (NIS) na Wizara ya Ulinzi, hatua ambayo wakosoaji wanasema imeongeza ukosefu wa uwazi kuhusu miradi hiyo.

Takwimu kutoka kwa Mdhibiti wa Bajeti zinaonyesha kuwa katika mwaka wa kifedha 2022/2023, Shilingi milioni 122.8 zilitumika kwa ukarabati chini ya Rais Ruto, ikifuatiwa na Shilingi milioni 50 mwaka 2023/2024. Kwa kulinganisha, Rais wa zamani Uhuru Kenyatta alitumia Shilingi bilioni 10.7 kwa ukarabati na miundombinu katika miaka yake miwili ya mwisho madarakani.