Serikali Kuweka Sheria Kali ya Kudhibiti Waandamanaji

Serikali imefichua mipango ya kutekeleza Mswada wa Mikutano na Maandamano wa 2024 kufuatia maandamano ya hivi karibuni.

Mswada huo unalenga kudhibiti maandamano ya umma na kupunguza hali ya vurugu.

Hatua hii imejiri baada ya maandamano ya kizazi cha Gen Z yaliyoambatana na machafuko, ambapo Mamlaka Huru ya Uangalizi wa Polisi (IPOA) imelaumiwa kwa kuwalenga polisi kwa njia isiyo ya haki huku ikipuuzia uchochezi kutoka kwa waandamanaji.

Mswada wa Mikutano na Maandamano wa 2024 unaweka masharti ya kuandaa mikutano, maandamano, na migomo ili kuhakikisha utulivu na usalama wa umma.

Mswada unawataka waandaaji kuwajulisha kwa maandishi maafisa wa udhibiti kati ya siku tatu hadi kumi na nne kabla ya tukio.

Taarifa hiyo inapaswa kujumuisha jina kamili na anwani ya mwandaaji, tarehe na muda wa maandamano, eneo na njia, idadi ya washiriki wanaotarajiwa, na kauli mbiu au mabango yatakayotumika.

Kushindwa kutoa taarifa hiyo kunaweza kupelekea adhabu ya hadi Shilingi 100,000 au kifungo cha hadi miezi 12 jela.

Afisa wa udhibiti atakuwa na mamlaka ya kuweka masharti au vikwazo ili kuhakikisha usalama wa umma wakati wa tukio.

Waandaaji watawajibika binafsi kwa hasara au uharibifu wowote utakaotokea wakati wa mkutano, maandamano au mgomo.

Waziri husika amepewa mamlaka ya kuandaa kanuni zaidi kusaidia utekelezaji wa sheria hii.

Jumamosi, Rais William Ruto alitetea haki za waandamanaji huku akisisitiza umuhimu wa kulinda haki za wale wasiotaka kushiriki maandamano, na kuyataja maandamano hayo kuwa ni “vurugu zilizopangwa” zilizochangia machafuko makubwa na vifo.

“Lazima tulinde haki za wale wanaotaka kuandamana, kugoma na kuonyesha hisia zao. Lakini pia lazima tulinde haki za wale wasiotaka kushiriki maandamano; wanaotaka kuendelea na shughuli zao za kila siku,” alisema Ruto.

Wabunge wa upande wa Kenya Kwanza walieleza kuwa kuweka maandamano katika maeneo maalum ni muhimu ili kuzuia uharibifu na kulinda maisha, hatua ambayo kimsingi itapunguza maandamano katika maeneo ya mijini.

Akizungumza Likuyani wakati wa uzinduzi wa mpango wa kuwawezesha wanawake katika Shule ya Matunda Comprehensive, Mbunge wa Kanduyi John Makali alitetea hatua za polisi, akieleza changamoto wanazopitia kila siku na kupinga msimamo wa IPOA wa kuwalenga kwa nidhamu.

“Maafisa wetu wa polisi hukumbana na changamoto kubwa katika kudumisha sheria na utulivu kila siku. Hata hivyo, IPOA inaonekana kuwalenga zaidi kwa adhabu badala ya kuwaunga mkono,” alisema Makali.

Aliongeza kuwa sehemu ya wabunge wanapanga kuwasilisha pendekezo bungeni ili kuweka maandamano katika maeneo maalum pekee, hatua ambayo itapiga marufuku maandamano ya mitaani mijini na kwenye barabara kuu.

“Haki ya maandamano ya amani ndiyo msingi wa demokrasia yetu. Pendekezo hili likipitishwa, litaweka vikwazo vikubwa kuhusu wapi Wakenya wanaweza kutumia haki hii, na kuyasukuma maandamano katika maeneo ya mbali huku sauti za upinzani zikinyofolewa mijini,” alisema.

Makali aliongeza kuwa hakuna sheria inayoruhusu uharibifu wa mali wakati wa maandamano.

“Si haki hata kidogo watu kupoteza mali, na wengine hata maisha yao, kwa sababu ya maandamano,” alieleza.

Mbunge wa Kimilili Didmus Barasa alisema wale wanaowachochea vijana kuharibu na kuchoma biashara wanapaswa kukamatwa.

“Watoto wa watu wamepoteza kazi kwa sababu biashara zilichomwa. Unawezaje kumshawishi kijana kufanya uovu kama huo? Wanaochochea maandamano wanapaswa kukamatwa na kufungwa. Watu wanawekeza sana katika biashara zao, na wanapaswa kulindwa,” alisema Barasa.

Alikosoa pia baadhi ya viongozi aliowashutumu kwa kukosa maadili ya msingi ya uongozi.

“Inasikitisha sana kuona mtu asiyejua hata kuvaa suti anaruhusiwa kuwapotosha vijana na kusababisha vurugu,” aliongeza.

Mswada wa Mikutano na Maandamano wa 2024, ulioletwa na Geoffirey Kiringa Ruku, ulisomwa kwa mara ya kwanza mwezi Agosti 2024 na kupelekwa kwa Kamati ya Kudumu ya Utawala na Usalama wa Ndani ili kuzingatiwa na kuwasilishwa kwa Bunge, kwa mujibu wa Kanuni ya Kudumu ya Bunge 127(1).