Mchakato wa uchaguzi utakaofanyika mara baada ya Papa Francis kuzikwa ni wa siri sana na hakuna kitakachokuwa na uhakika hadi moshi mweupe utakapotoka kwenye bomba la Sistine Chapel kuashiria uteuzi wa atakaye mrithi.
Papa anapofariki au kujiuzulu, makadinali walio na umri wa chini ya miaka 80 wanastahili kuingia katika mkutano wa siri ili kuchagua kiongozi mpya wa Kanisa Katoliki la Roma lenye takribani waumini bilioni 1.4 kutoka miongoni mwao.
Makadinali ni washiriki wa karibu wa papa, wanaoendesha idara muhimu katika Vatikani na dayosisi kote ulimwenguni.
Makadinali hao watapanga tarehe ya kuanza kwa kongamano hilo huku wakitarajiwa kuwasili Roma siku zijazo.
Papa pekee ndiye anayeweza kuteua makadinali na aina ya wanaume anaowachagua wanaweza kuacha muhuri wake kwenye Kanisa muda mrefu baada ya utawala wake, kwa sababu ya hadhi yao kama makasisi wakuu na kwa sababu mmoja wao anaweza kuishia kuwa papa.
Kufikia Aprili 21 kulikuwa na jumla ya makadinali 252, 135 kati yao makadinali wapiga kura chini ya 80. 109 kati ya wapiga kura waliteuliwa na Francis, 22 na mtangulizi wake Benedict na watano na John Paul II.
Makadinali huundwa kwenye sherehe rasmi, ambapo hupewa pete yao, kofia nyekundu ya mraba na kuahidi uaminifu kwa papa, hata ikiwa ina maana ya kumwaga damu au kutoa maisha yao, kama inavyoonyeshwa na rangi nyekundu.
Papa Francis alishikilia konsisto 10 na kwa kila moja yao, aliongeza nafasi kwamba mrithi wake atakuwa mwingine asiye mzungu.
Kwa karne nyingi, makadinali wengi walikuwa Waitaliano, isipokuwa kwa kipindi ambacho upapa ulikuwa na makao yake huko Avignon kati ya 1309-1377, wakati wengi walikuwa Wafaransa.
Ingawa Ulaya bado ina sehemu kubwa zaidi ya wapiga kura wa makadinali, ikiwa na takriban asilimia 39, ni chini ikilinganishwa na asilimia 52 mwaka wa 2013 wakati Francis alipokuwa papa wa kwanza wa Amerika ya Kusini.
Kundi kubwa la pili la wapiga kura linatoka Asia na Oceania, likiwa na takriban asilimia 20.
Francis aliteua zaidi ya makadinali 20 kutoka nchi ambazo hazijawahi kuwa na kadinali hapo awali, karibu wote kutoka nchi zinazoendelea kama vile Rwanda, Cape Verde, Tonga, Myanmar, Mongolia na Sudan Kusini, au nchi zenye Wakatoliki wachache sana kama vile Uswidi.
Katika baadhi ya matukio alipuuza mara kwa mara nafasi zilizoachwa wazi katika miji mikubwa ya Uropa ambayo kijadi ilikuwa na makadinali, ili kusisitiza kwamba Kanisa haliwezi kuwa katikati ya Euro.
Katika maeneo mengine, kama vile Marekani, alipita dayosisi kama vile Los Angeles na San Francisco, inaonekana kwa sababu walikuwa na maaskofu wakuu wahafidhina.
Robert McElroy, askofu mkuu wa Washington tangu Machi, anaonekana kama mshirika wa kimaendeleo na muwazi wa mtazamo wa kichungaji wa Francis kwa masuala ya kijamii, kama vile ulinzi wa mazingira na mbinu ya kukaribisha zaidi Wakatoliki wa LGBTQ.
Kadiri papa anavyotaja makadinali zaidi wakati wa utawala wake huongeza uwezekano kwamba mrithi wake atakuwa mtu ambaye ana maoni sawa kuhusu Kanisa na masuala ya kijamii.
Hata hivyo, hali si hivyo kila wakati, kwani makadinali wanaweza kuchagua mtu wa kitheolojia asiyefanana na mtangulizi wake lakini wanaona kuwa mgombea bora zaidi kwa sababu za ndani za Kanisa au kwa nyakati za kihistoria ambazo uchaguzi unafanyika.
Papa Benedict alichaguliwa kumrithi Papa John Paul II kwa sehemu kwa sababu Benedict alikuwa amefanya kazi na John Paul kwa miongo miwili na makadinali walitaka mwendelezo.
Lakini wengi wa makadinali hao walihisi mtu wa nje alihitajika kumrithi Benedict, ambaye alijiuzulu mnamo 2013, baada ya kashfa ya Vatileaks kufichua utawala mkuu usio na kazi, mwingi ukisimamiwa na wakuu wa Italia.
Wakati huo huo, makadinali wengi waliona wazi kwamba mustakabali wa Ukatoliki ulikuwa zaidi ya uzee wa Ulaya, kwa hiyo walimchagua Jorge Mario Bergoglio wa Argentina kama papa wao - papa wa kwanza asiye Mzungu katika karibu karne 13.
Ingawa makadinali ambao wametimiza umri wa miaka 80 hawawezi kuingia kwenye mkutano huo, bado wanaweza kuathiri matokeo yake.
Wanaruhusiwa kuhudhuria mikutano inayojulikana kama Makutaniko Makuu ambayo hufanyika siku chache kabla ya kongamano kuanza na ambapo wasifu wa sifa zinazohitajika kwa papa ajaye hutokea.
© Radio Jambo 2024. All rights reserved