Cherargei Aaomba Museveni, Samia Kuwaadhibu Wakenya

NAIROBI, KENYA, Jumatatu, Novemba 10, 2025 – Seneta wa Nandi Samson Cherargei amewataka marais Yoweri Museveni wa Uganda na Samia Suluhu Hassan wa Tanzania kuwachukulia hatua wanaharakati wa Kenya wanaodaiwa kuingilia siasa za nchi hizo, akisema tabia hiyo inahatarisha uthabiti na kuhujumu uhusiano mzuri wa kikanda.

Akizungumza Jumatatu, Cherargei alisema Kenya ina uhusiano wa muda mrefu na mataifa jirani kupitia biashara, elimu, ndoa na ajira, lakini hakuna makubaliano yanayoruhusu wanaharakati kusambaza agenda za kisiasa nje ya nchi.

“Kuna wanaharakati wa Kenya ambao wanaexport tabia mbaya za kuingilia siasa za ndani. Hii lazima ikome mara moja,” alisema Cherargei.

Aliwaomba marais Museveni na Samia kuchukua hatua kali kwa wale wanaodaiwa kuvuruga siasa za ndani, akisema mamlaka ya nchi lazima yalindwe bila kusita.

“Nawaomba Rais Museveni na Rais Samia: mkipata hawa busybody activists, finya hao warudishwe nyumbani tuwamalizie,” alisema.

Cherargei alisisitiza kuwa mwingiliano wa kijamii miongoni mwa nchi wanachama wa EAC haujawahi kujumuisha makubaliano ya shirikisho la kisiasa, wala ruksa ya kushiriki kampeni za ndani.

Kisa cha Oyoo na Njagi Chakoleza Tete

Kauli hiyo imekuja wiki moja baada ya wanaharakati Nicholas Oyoo na Bob Njagi kuachiliwa Uganda usiku wa Alhamisi, baada ya kutoweka kwa siku 38 katika mazingira yenye utata.

Wawili hao waliripotiwa kutoweka Oktoba 1, baada ya kusafiri Uganda mnamo Septemba 29 pamoja na raia wenzao wa Uganda.

Ripoti zinasema Njagi na Oyoo walionekana wakijiunga na kampeni za mwanasiasa wa upinzani Bobi Wine katika wilaya za Buyende na Kamuli.

Mashahidi walisema Njagi alionekana akihutubia mkutano wa kampeni akiwa jukwaani na Bobi Wine.

Siku iliyofuata, waliposimama kwenye kituo cha mafuta Kamuli kwa ajili ya matengenezo ya gari, mashuhuda walidai kuwa gari la kijivu lililokuwa na watu wanne waliokuwa na silaha lilifika na kuwalazimisha wawili hao kuingia ndani.

Mtu wa tatu aliyekuwa na kundi hilo alitiwa mbaroni kwa muda mfupi na kuachiliwa baadaye, akiambiwa arudi kwenye gari.

Baada ya tukio hilo, simu za Oyoo na Njagi zilidaiwa kukatika kabisa.

Msemaji wa polisi Uganda, Kituma Rusoke, wakati huo alikanusha kuwa wako mikononi mwao, jambo lililozua maswali zaidi kuhusu walikokuwa wameshikiliwa.

VOCAL Africa Yashutumu “Utekaji” wa Wanaharakati

Kundi la haki za binadamu VOCAL Africa lililaani tukio hilo, likisema:

“Reports confirm that activists Bob Njagi and Nicholas Oyoo of the Free Kenya Movement were abducted in Kampala while attending Bobi Wine’s campaign.”

Taarifa hiyo ilipandisha joto la mjadala kuhusu usalama wa wanaharakati wanaovuka mipaka na wajibu wa serikali zao kuwalinda.

Museveni Asema Wawili Hao Walikuwa “Wataalamu wa Vurugu”

Jumamosi, Rais Museveni alisema taarifa za kijasusi zilionesha kuwa Njagi na Oyoo walikuwa wanashirikiana na kikundi cha upinzani cha Bobi Wine kupanga mikakati ya maandamano na vurugu.

“Hapa tuna intelijensia nzuri sana,” alisema Museveni. “Tuliwakamata Wakenya wawili—Njagi na Oyoo. Walikuwa wakifanya kazi na Kyagulanyi, wakisema wao ni experts wa riots.”

Museveni alisema taarifa hizo zilionesha kuwa wawili hao walikuwa wakitoa ushauri juu ya mbinu za maandamano ya barabarani.

Kauli hiyo imezua mjadala mpya kuhusu mipaka ya uanaharakati, usafiri huria wa wananchi wa EAC na haki za msingi za wageni katika nchi wanazotembelea.

Uhusiano wa Kisiasa EAC Katika Mizani Mpya

Tukio hili limeongeza uzito kwenye mjadala mpana kuhusu nafasi ya wanaharakati wa Kenya katika muktadha wa siasa za ukanda.

Katika miaka ya karibuni, viongozi wa Uganda na Tanzania wamekuwa wakionya kuhusu kile wanachokiita “influence kutoka nje” katika vipindi vya uchaguzi au mijadala ya mageuzi.

Wachambuzi wanasema kuwa, licha ya uhuru wa wananchi wa EAC kuvuka mipaka, masuala ya kisiasa ya ndani bado ni nyeti na yanahitaji usimamizi wa karibu.

Makundi ya kijamii na wanaharakati, kwa upande mwingine, wanasema ukanda huru haupaswi kuwa kisingizio cha kukandamiza sauti za watu wanaotafuta mageuzi.

Serikali ya Kenya Bado Kimya

Hadi sasa, serikali ya Kenya haijatoa tamko rasmi kuhusu kukamatwa kwa Njagi na Oyoo, wala kauli za Museveni zinazowahusisha na upinzani wa Uganda.

Ukimya huo umeibua maswali kuhusu namna Kenya inavyolinda raia wake wanaokumbwa na changamoto katika mataifa jirani.

Wachambuzi wanasema kauli ya Cherargei inaweka wazi msimamo wa kisiasa kuwa wanaharakati wanaovuka mipaka lazima waheshimu mamlaka ya nchi wanazotembelea.

Mipaka ya Haki na Mamlaka

Mjadala huu umeangazia changamoto kubwa zinazokumba ukanda wa Afrika Mashariki—jinsi ya kusawazisha uh freedom wa watu kusafiri, kufanya kazi na kushiriki mijadala ya umma, dhidi ya haki ya kila taifa kulinda utulivu na mamlaka yake ya ndani.

Kauli ya Cherargei imezidisha mjadala, huku wengine wakiona ni onyo halisi kwa wanaovuka mipaka na kuingia moja kwa moja katika siasa za ndani, na wengine wakisema ni jaribio la kuzima uanaharakati.

Kiini cha swali kinabaki: EAC inaweza kuunda kanuni zinazolinda haki bila kuathiri mamlaka ya wanachama wake?

Kwa sasa, tukio la Njagi na Oyoo linaendelea kuwa mfano halisi wa changamoto hizo, na mjadala unaonekana kutoshamalizika hivi karibuni.