• Wakati wa mvua hizi za kusababisha mafuriko na maji kutuama katika sehemu nyingi, hutoa fursa nzuri kwa wadudu wanaoeneza magonjwa hayo hatari kwa afya ya binadamu.
Wakati wa msimu wa mvua, magonjwa fulani huwa yameenea zaidi kutokana na sababu kadhaa, ikiwa ni pamoja na hali ya hewa ya joto na unyevunyevu, maji yaliyotuama, ambayo hutengeneza mahali pazuri pa kuzaliana kwa mbu na wadudu wengine wanaoeneza magonjwa; kuongezeka kwa mafuriko, ambayo yanaweza kuchafua usambazaji wa maji; na hali duni ya usafi wa mazingira ambayo mara nyingi huambatana na mvua kubwa.
Nchini Kenya, idara ya utabiri wa hali ya anga imeeleza kwamba msimu wa mvua za masika unatarajiwa kuendelea hadi mwezi ujao wa Juni, huku wakionya Wakenya kujiweka tayari kwa mvua nyingi kupita kiasi.
Wakati wa mvua hizi za kusababisha mafuriko na maji kutuama katika sehemu nyingi, hutoa fursa nzuri kwa wadudu wanaoeneza magonjwa hayo hatari kwa afya ya binadamu.
Katika Makala haya, tunaangazia baadhi ya magonjwa ambayo yanaweza kutokea nyakati za mvua, dalili zake na jinsi ya kujikinga dhidi ya magonjwa kama hayo.
1. Malaria:
Malaria ni ugonjwa unaotishia maisha unaoenezwa na mbu. Mbu aina ya Anopheles husambaza vimelea vinavyojulikana kama plasmodium kwa binadamu.
Dalili: Malaria ni ugonjwa ambao kwa kawaida huambatana na homa, baridi na maumivu ya kichwa. Inaweza kuendelea na kusababisha matatizo makubwa au ya kutishia maisha.
Kinga: Mikakati ya kuzuia malaria ni pamoja na:
- Kuwa na ufahamu wa hatari
- Kuzuia kuumwa na mbu, kwa mfano, kwa kutumia dawa ya kufukuza wadudu na kufunika mikono na miguu.
- Kuchukua tembe za kuzuia malaria unaposafiri kwenda eneo ambako malaria hutokea
- Kupata uchunguzi na matibabu ya haraka ikiwa mtu anafikiri kuwa anaweza kuwa na ugonjwa huo
- Kutoa chanjo kwa watoto wanaoishi katika maeneo ambayo malaria ni janga
2. Kipindupindu
Ni ugonjwa wa kuharisha unaosababishwa na bakteria aina ya Vibrio cholerae. Ugonjwa huu kwa kawaida huenezwa kupitia maji au chakula kilichochafuliwa na hutokea zaidi katika maeneo yenye hali duni ya usafi na usafi.
Dalili: Dalili za kipindupindu kwa kawaida ni pamoja na kuanza kwa ghafla, kuharisha maji kupita kiasi, bila maumivu, kutapika, kichefuchefu, maumivu ya fumbatio na kuumwa miguu.
Kinga: Ili kuzuia ugonjwa wa kipindupindu, ni muhimu kuzingatia usafi na kuchukua hatua ili kuhakikisha kuwa chakula na maji ni salama kwa matumizi.
3. Homa ya matumbo
Typhoid husababishwa na bakteria Salmonella typhi, ambayo huenea kupitia chakula na maji yaliyochafuliwa.
Dalili: Kipindi cha incubation kawaida ni wiki 1-2, na muda wa ugonjwa ni takriban wiki 3-4. Dalili zake ni pamoja na kukosa hamu ya kula, Maumivu ya kichwa, Maumivu na maumivu ya jumla, Homa kali, Uchovu, Kuharisha.
Kinga:
- Mambo yafuatayo yanaweza kusaidia katika kuzuia homa ya matumbo:
- Kunywa maji safi na salama
- Kunawa mikono vizuri kabla ya kuanza kupika na kula
- Chanjo ya wakati
4. Chikungunya
Homa ya Chikungunya (CHIK) ni ugonjwa wa virusi unaoenezwa na kuumwa na mbu wa kike, Aedesaegypti na Aedesalbopictus.
Dalili: Homa (wakati mwingine hufikia 104 °F), maumivu ya viungo, maumivu ya kichwa, maumivu ya misuli, upele, uvimbe kwenye viungo.
Kinga:
- Tumia dawa ya kufukuza wadudu iliyo na DEET (N, N-Diethyl-meta-toluamide) au picaridin kwenye ngozi na nguo.
- Kuvaa nguo zinazofunika mwili mzima.
- Kukaa ndani ya nyumba iwezekanavyo, haswa asubuhi na alasiri.
- Epuka kusafiri kwenda maeneo yenye milipuko.
- Kutumia bidhaa zilizo na mafuta ya eucalyptus ya limao au PMD (p-Menthane-3,8-diol) inaweza kuwa na ufanisi.
- Kutumia kiyoyozi - huzuia mbu kuingia kwenye vyumba.
- Kulala chini ya chandarua.
- Kutumia coils ya mbu na viuwezo vya kuua wadudu.
5. Homa ya Dengi
Homa ya dengue, au breakbone fever, hutokana na maambukizi ya virusi yanayoenezwa na mbu aina ya Aedes.
Dalili: Dalili za homa ya dengue itategemea ukali wa ugonjwa huo.
Dalili Ndogo: Dalili zikitokea, kunaweza kuwa na homa ya ghafla ya karibu 104 °F (40 °C) | Misuli na viungo kuuma, upele, maumivu nyuma ya macho, kichefuchefu na kutapika, koo, maumivu ya kichwa, macho mekundu.
Dalili kali: maumivu ya tumbo au uchungu, kutokwa na damu kutoka pua au ufizi, kutapika damu, damu kwenye kinyesi, uchovu.
Kinga:
- Kuvaa nguo zinazofunika mwili
- Kutumia dawa za kuua mbu kwenye mwili
- Kutumia vyandarua
- Ikiwezekana, epuka kuwa nje alfajiri, jioni na mapema jioni
- Ondoa maji yaliyotuama karibu na nyumba na epuka kupiga kambi karibu na maji tulivu
- Hakikisha kwamba mifereji ya maji, sufuria za mimea, na vipengele vingine havikusanyi maji
6. Influenza (Mafua)
Influenza, inayojulikana kama mafua, ni ugonjwa wa kupumua unaoambukiza sana unaosababishwa na virusi vya mafua ambayo huambukiza pua, koo, na wakati mwingine mapafu.
Dalili: Dalili za mafua ni pamoja na homa, kikohozi, koo, kutokwa na mafua au kuziba pua, kuumwa na mwili, kuumwa na kichwa, baridi kali na uchovu.
Kinga:
Hatua za kuzuia ni pamoja na kupata chanjo ya homa ya kila mwaka, kufanya mazoezi ya usafi kama vile kunawa mikono mara kwa mara na kuepuka kuwasiliana kwa karibu na wagonjwa, na kukaa nyumbani wakati mgonjwa.