•Uzazi wa mpango wa dharura ni chaguo bora kwa kuzuia mimba baada ya kujamiiana bila kinga, lakini haifai kama njia zingine za uzazi wa mpango na haipendekezwi kwa matumizi ya kawaida
Vidonge vinavyofahamika kama P2 au vidonge vya asubuhi ni miongoni mwa aina ya udhibiti wa kuzuia mimba.
Mtandao wa kliniki ya Mayo inafafanua kuhusu vidonge hivi;
Uzazi wa mpango wa dharura hutumiwa kuzuia mimba kwa wanawake ambao wamefanya ngono bila kinga au ambao njia zao za uzazi zimeshindwa kuzuri
Kidonge cha P2 kinakusudiwa kutumika kama njia mpya ya uzazi wa mpango, Ila sio kama njia kuu ya udhibiti wa uzazi.
Kwa nini zinatumika?
Vidonge vya asubuhi vinaweza kusaidia kuzuia mimba ikiwa umefanya ngono bila kinga - ama kwa sababu ya kutumia njia nyingine za kudhibuti.
Vidonge vya asubuhi havimalizi mimba ambayo imepandikizwa.
Yenyewe inasaidia kuchelewesha uchavushaji wa ovari.
Kumbuka kwamba kidonge cha asubuhi si sawa na mifepristone (Mifeprex), pia inajulikana kama RU-486.
Hatari baada ya kutumia.
Uzazi wa mpango wa dharura ni chaguo bora kwa kuzuia mimba baada ya kujamiiana bila kinga, lakini haifai kama njia zingine za uzazi wa mpango na haipendekezwi kwa matumizi ya kawaida.
Pia, kidonge cha kuzuia mimba kinaweza kushindwa hata kwa matumizi sahihi, na haitoi ulinzi dhidi ya magonjwa ya zinaa.
Hatahivyo Kidonge cha kudhibiti mimba hakifai kwa kila mtu.
Usinywe kidonge cha kuzuia mimba ikiwa:
- Una mzio
- Unatumia dawa fulani ambazo zinaweza kupunguza ufanisi wa kidonge cha asubuhi
- Ikiwa wewe ni mzito au mnene kupita kiasi, kuna dalili kwamba kidonge cha kuzuia mimba hakitakuwa na ufanisi katika kuzuia mimba kama ilivyo kwa wanawake ambao hawana uzito kupita kiasi.
- Pia, hakikisha kuwa wewe si mjamzito kabla ya kutumia dawa ya ulipristal. Athari za ulipristal kwa mtoto anayekua hazijulikani. Ikiwa unanyonyesha, haipendekezwi kutumia.
Madhara ya kidonge cha kuzuia mimba
Kwa kawaida madhara huwa yanaonekana baada ya siku chache tu, na yanaweza kujumuisha:
- Kichefuchefu au kutapika
- Kizunguzungu
- Uchovu
- Maumivu ya kichwa
- Kutokwa na damu kati ya hedhi au kutokwa na damu nyingi zaidi wakati wa hedhi
- Maumivu ya chini ya tumbo au tumbo
Jinsi unavyoweza kutumia
- Kwa ufanisi zaidi, uzazi wa mpango wa dharura unapaswa kuanza haraka iwezekanavyo baada ya kujamiiana bila kinga, na ndani ya saa 120 au 72.
- Unaweza kumeza vidonge vya dharura vya kuzuia mimba wakati wowote wakati wa mzunguko wako wa hedhi.
- Fuata maagizo ya mtaalamu wa afya.
- Ukitapika ndani ya saa mbili baada ya kumeza kidonge cha asubuhi baada ya kumeza, muulize mtoa huduma wako wa afya ikiwa unapaswa kuchukua dozi nyingine.
- Usifanye ngono hadi uanze njia nyingine ya kudhibiti uzazi.
- Kidonge cha kudhibiti mimba hakitoi kinga ya kudumu dhidi ya ujauzito.
- Ikiwa umefanya ngono bila kinga siku na wiki baada ya kumeza kidonge cha asubuhi, uko katika hatari ya kupata mimba.
- Hakikisha umeanza kutumia au kuanza tena matumizi ya udhibiti wa uzazi.
- Kutumia kidonge cha asubuhi baada ya siku kunaweza kuchelewesha kipindi chako kwa hadi wiki moja.
- Ikiwa hutapata hedhi ndani ya wiki tatu hadi nne baada ya kumeza kidonge cha asubuhi, fanya vipimo vya ujauzito.
- Kwa kawaida, huhitaji kuwasiliana na mtoa huduma wako wa afya baada ya kutumia kidonge cha kudhibiti mimba.
- Hata hivyo, ikiwa una damu au madoa ambayo huchukua muda mrefu zaidi ya wiki moja au kupata maumivu makali ya chini ya tumbo wiki tatu hadi tano baada ya kumeza kidonge cha asubuhi, wasiliana naye.
Wabunge wa Tanzania walalamikia ongezeko la matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba
Hizi zinaweza kuonyesha kuharibika kwa mimba au kwamba yai lililorutubishwa limepandikizwa nje ya uterasi, kwa kawaida kwenye mrija wa fallopian (ectopic pregnancy).
Wabunge wa Tanzania wamesema matumizi ya dawa za dharura za uzazi wa mpango zinazojulikana kwa jina la P2 kuzuia mimba kwa wasichana wenye umri wa miaka 14-24 yanaongezeka.
Wabunge katika kamati ya afya walikuwa wakiwasilisha ripoti kuhusu ongezeko la maambukizi ya VVU ambayo ilibainisha kwamba wasichana walikuwa wakizuia mimba zaidi ya maambukizi.
Kondomu za mpira za kiume hutoa kinga dhidi ya magonjwa ya zinaa na zinafaa kwa 98% katika kukomesha mimba.
Kamati ilipendekeza kuwa wanaouza tembe hizo za dharura wajumuishe kondomu za ziada na kuwashauri wateja kuzitumia ili kuzuia maambukizi ya VVU.
Takriban watu milioni 1.7 nchini Tanzania wanaishi na VVU.