Hazina bado haijatoa Sh70 bilioni kwa kaunti

Serikali za Kaunti huenda zikavuka mwaka wa fedha zikiwa na bili kubwa ambazo hazijalipika na miradi isiyokamilika.

Hii ni baada ya ufichuzi kuwa bado hazijapokea Sh70 bilioni kutoka kwa Hazina ya Kitaifa.

Zikiwa zimesalia siku 14 pekee mwaka wa fedha kumalizika, gazeti la Star limebaini kuwa Hazina imetoa Sh290.07 bilioni kama ugavi sawa, tangu mwanzo wa mwaka huu wa fedha.

Hii ni sawa na asilimia 80.8 ya mgao wa kila mwaka wa Sh370 bilioni kwa kaunti 47. Data iliyopatikana na Star kutoka Hazina inaonyesha kuwa kaunti 15 bado hazijapokea pesa zao kikamilifu ya Machi.

Kaunti hizo ni pamoja na Bomet, Elgeyo Marakwet, Isiolo, Kwale, Lamu, Migori, Nakuru, Nyeri, Samburu, Siaya, Tana River, Turkana, Uasin Gishu, Vihiga na Wajir.

Ni kaunti 17 pekee kati ya 47 ambazo zimepokea pesa za mwezi Aprili huku Mombasa ikiwa ndio kaunti pekee ambayo imepokea pesa kufikia Mei.

"Tumefanya wastani wa asilimia 79.4 katika kaunti zote lakini kaunti moja - Mombasa iko mbele. Iko na asilimia 92,” Mdhibiti wa Bajeti Margaret Nyakang’o alisema.

Mwaka mpya wa fedha, 2022-23, unaanza Julai 1. Baadhi ya kaunti zilizo na salio kubwa ni pamoja na Turkana (Sh3.21 bilioni), Kwale (Sh2.10 bilioni), Uasin Gishu (Sh2.05 bilioni) na Wajir (Sh2.41 bilioni).

Ucheleweshaji huo huenda ukaathiri utendakazi mzuri katika kaunti haswa wakati ambapo vitengo vya ugatuzi vinakaribia mpito.

Katika hali ambayo inazidi kuwa mbaya, kaunti nyingi bado hazijapokea kiasi kikubwa cha Sh39.9 bilioni kutokana na mgao wao wa ziada, uliojulikana kama ruzuku.

"Kuna mgao wa ziada, ambao ulipaswa kutoka kwa MDAs (Wizara, Idara na mashirika - serikali ya kitaifa), lakini kaunti bado hazijapokea pesa," Nyakang'o alisema.

Mgao wa ziada ni pamoja na nyongeza kwa ajili ya ujenzi wa makao makuu ya kaunti, kukodisha vifaa vya matibabu na fedha kutoka kwa washirika wa maendeleo.

Wiki iliyopita, Baraza la Magavana lilitaka kutolewa kwa pesa taslimu ili kukamilisha miradi inayoendelea kabla ya wakati wa mpito.

“Katika mwaka huu wa kifedha, serikali za kaunti zilitengewa Sh39.9 bilioni kama pesa za ziada.

"Tunatambua  kwamba, hakuna serikali ya kaunti iliyopokea mgao wowote wa ziada, ikiwa imesalia mwezi mmoja hadi mwisho wa mwaka wa kifedha ambao fedha hizi zilitengewa bajeti''CoG ilisema kwenye taarifa.

Kando na kuathiri utoaji wa huduma muhimu na kukwama kwa miradi, magavana hao walionya kuwa kucheleweshwa kwa malipo kunaweza kuathiri mpito kwa serikali mpya za kaunti kufuatia Uchaguzi Mkuu wa Agosti 9.

Angalau magavana 24 ambao wamehudumu kwa mihula miwili wataondoka afisini baada ya uchaguzi, ili kupisha washika nyadhifa wapya kama ilivyoainishwa katika katiba.

Baadhi ya wale wanaotaka kuchaguliwa tena wanakabiliwa na ushindani mkali na wanaweza kufungua njia kwa tawala mpya ikiwa watashindwa.

"Ucheleweshaji wa pesa hizo umeathiri vibaya utoaji wa huduma katika kaunti na umesababisha zaidi bili ambazo hazijashughulikiwa.

"Hii tayari inatishia mabadiliko yanayotarajiwa baada ya uchaguzi wa Agosti," baraza la gavana lilisema.

Ucheleweshaji huo pia umeathiri malipo ya mishahara kwa wafanyikazi wa kaunti, mara nyingi huzusha maandamano na maandamano.

Mwezi uliopita, wafanyikazi wa Homa Bay walipunguza zana zao, wakitaka kibali cha malimbikizo ya miezi miwili.

Mnamo Septemba 2020, magavana walifunga kaunti kwa sababu ya kucheleweshwa kwa muda mrefu na Hazina ya Kitaifa kutoa pesa, baada ya Bunge kuchelewesha kupitishwa kwa fomula mpya ya ugavi.

"Huduma zisizo za lazima zimesimamishwa na wafanyikazi wa kaunti wanashauriwa kuendelea na likizo ya wiki mbili," mwenyekiti wa COG wa wakati huo Wycliffe Oparanya alisema.

(Utafsiri: Calvince Otieno)